Preventivni pregledi u ginekologiji

To su pregledi sa ciljem ranog otkrivanja bolesti. U ginekologiji oni podrazumijevaju redovno obavljanje ginekoloških pregleda kod zdravih žena. Iako se prventivnim ginekološkim pregledima još uvijek može otkriti relativno mali broj bolesti, ipak oni nemaju premca u u drugim granama medicine po svojoj učinkovitosti.

Najvažniji preventivni pregled u ginekologiji bez sumnje je skrining na premaligne promjene na grliću materice.

Zahvaljujući činjenici da je grlić lako dostupan prilikom ginekološkog pregleda, sa njega se može uzeti uzorak ćelija metodom koja se zove Papa bris, prema grčkom ljekaru Papanikolau, koji ga je prvi otkrio 1928. godine. Grlić materice je jedan od rijetkih unutrašnjih organa kojem se može pristupiti bez narušavanja integriteta organizma (tj. pravljenja hirurškog reza). Suština Papa brisa ogleda se u poznatoj činjenici da rak grlića nastaje nakon što ćelije na njegovoj površini (ili u njegovom kanalu) prođu kroz niz promjena u svom izgledu, koje su vidljive samo mikroskopski. Te promjene zovu se zajednički cervikalna intraepitelna neoplazija (CIN), i izazvane su djelovanjem seksualno prenosivog humanog papiloma virusa (HPV). Cilj uzimanja Papa brisa je otkrivanje tih promjena.

Papa bris nije dijagnostička metoda, već metoda skrininga ili probira. Dijagnostičke metode su pregledi kojima otkrivamo bolest kod osoba koje se obraćaju ljekaru sa određenim tegobama (npr. laboratorijski nalazi ili radiološka snimanja). Skrining podrazumijeva metodu pregleda koja obuhvata sve pripadnike određene populacije, bez obzira imaju li tegobe ili ne, sa ciljem da se među njima otkriju, tj. „proberu" oni koji već imaju stanje koje može preći u bolest, kako bi se preduzele terapijske mjere da se to spriječi.

Skrining metoda, osim što mora biti učinkovita, mora biti i jeftina (za pacijenta besplatna), bezbolna i sa minimalnim nuspojavama. Papa bris zadovoljava sve ove slove. On je praktično bezbolan i njime se ne narušava integitet organizma, jer brisom sakupljaju već odljuštene ćelije sa površine i iz kanala grlića.

Papa bris se izvodi tako što se za vrijeme pregleda spekukumom pomoću drvene ili plastične špatule uzima uzorak ćelija sa površine grlića, a pomoću četkice iz kanala grlića. Te ćelije se nakon toga boje i posmatraju pod mikroskopom da bi se uočile promjene na njima.

Kada treba početi davati Papa bris
Od 21. godine, ili tri godine od prvog seksualnog odnosa. Ranije uzimanje nema opravdanja, jer se CIN promjene razvijaju suviše sporo da bi se uočile brzo nakon stupanja u seksualne odnose.

Koliko često se daje Papa bris
Tradicionalni savjet je bio da se Papa bris daje jednom godišnje (kada je nalaz uredan). Američko udruženje ginekologi i obstetričara, ali i druge referentne insititucije, predlažu da se Papa bris, ukoliko je uredan, radi svake tri godine, od 21. do 65. godine, nakon čega, ako su bili uredni nalazi, skrining prestaje.

Ako Papa bris pokaže prekancerozne promjene na grliću, postupak je slijedeći:

• Kod promjena malog stepena, bris se može ponoviti za 4-6 mjeseci
• Kod promjena srednjeg i višeg stepena radi se kolposkopija i/ili bris na HPV virus (da se otkrije eventualno prisustvo visokorizičnih tipova).

Kolposkopija je pregled grlića kolposkopom, aparatom sličnim mikroskopu, koji daje uvećanu sliku grlića, koji se tokom pregleda najprije natopi rastvorom sirćetne kiseline, a zatim posebnom vrstom jodnog rastvora, koji promjene na grliću učine vidljivim. Kolposkopija se izvodi na ginekološkom stolu, sa spekulumom postavljenim u vaginu, dok je sam kolposkop udaljen od nje 30-ak cm. Za vrijeme pregleda, sa sumnjivih mjesta može se uzeti isječak i postaviti patohistološka dijagnoza.

Žene koje su imale karcinom grlića ili neku od CIN promjena, trebaju raditi Papa bris jednom godišnje najmanje 15 godina od postavljanja dijagnoze.

Ostali preventivni pregledi u ginekologiji: na žalost, za ostale ginekološke karcinome, tj. karcinom tijela materice i jajnika, još uvijek ne postoje rane metode otkrivanja. Ipak, godišnji ginekološki pregled, uz Papa bris jednom u tri godine, je razuman način brige o svom zdravlju i šansa za smanjenje rizika od nastanka ozbiljne bolesti.